Misket büyüdü, spor oldu

Türkiye'nin dört ay önce tanıştığı petank, 'koca misketlerle' oynanıyor. Fransa orijinli bu spora Türkiye'deki ilgi ve başarı herkesi şaşırtıyor.

Bir spor dalı düşünün, dört ay öncesine kadar federasyonu bile olmayan. Türkiye sınırları dahilinde hemen hemen hiç oynanmadığı gibi neredeyse hiç kimsenin haberi bile yoktu böyle bir spordan. Evet, Türkiye 2006 yılında yeni bir spor dalıyla, petank ile tanıştı. Hem de ne tanışma. Sıfırdan başlayarak üç ay içinde bir federasyona bağlanarak milli takımı kurulan bu dalda uluslararası bir yarışmaya katılma başarısı gösterildi. Türkiye, gelecek yıl da bir şampiyonaya ev sahipliği yapacak.

Fransa orijinli petank, çocukken oynadığımız misket oyununa çok benziyor; ama o misket de bizim gibi epey büyümüş, çapı 7-8 cm'ye gelmiş. Misketler epey de güçlenmiş; camdan değil, metalden artık onlar!... En yeni spor dalımız 'petank'ı ülkemize kazandıran isim, Bocce Bowling ve Dart Federasyonu Başkanvekili Mutlu Türkmen. Türkiye'de 1991 yılından beri 'bocce'nin yapıldığını; ama petank, boule gibi spor branşlarının hiç bilinmediğini fark eden Türkmen, petankın bazı uluslararası organizasyonların daimi branşları arasında yer aldığını görür. Daha sonra bu oyunların uluslararası federasyon başkanları ile irtibat kurarak yazışmaları başlatır. Mutlu Türkmen, Bocce, Bowling ve Dart Federasyonu'nun özerkliğini müteakip ilk genel kurulun yapıldığı 27 Mayıs 2006 tarihinde genel kurula ilgili teklifi sunar: Bu spor dalı Türkiye'ye de kazandırılmalı. Öneri oybirliğiyle kabul edilir ve petank sporunun Türkiye'de yaygınlaştırılması için start verilir. 8 Temmuz'da Uluslararası Petank Federasyonu Başkanı Lagier Bruno, Türkiye'ye davet edilir. Yoğun eğitim faaliyetleri, tanıtım seminerleri ve teşkilatlanma heyecanının ardından üç ay içerisinde petank milli takımı oluşturulur. Çiçeği burnunda bu milli takım hem Avrupa hem de dünya şampiyonalarına katılır.

FRANSA'DA 600 BİN LİSANSLI VAR

Ülkemizde hiç duyulmamasına rağmen, petank aslında özellikle sahil kesimindeki büyük otellerde ve tatil köylerinde Avrupalı turistlerin rağbet ettiği bir oyun. İstanbul'daki yabancı misyon ve şirket çalışanları da petank oynuyor. Petank (Petanque) kelimesi 'pes'(pied) ve 'tanques' kelimelerinin birleşmesiyle ortaya çıkmış; 'bitişik ayaklar' anlamına geliyor. Federasyon, kelimeyi Türkçeye çevirmeden aynen kullanma kararı almış. Petank, dünya genelinde 108 ülkede oynanıyor. Fransa, İtalya, İsviçre, Monaco gibi Güney Avrupa ülkelerinin yanı sıra Tunus, Fas, Cezayir gibi Kuzey Afrika ve bazı Asya ülkelerinde epey popüler bir spor.

600 bin civarında lisanslı sporcusu bulunan Fransa'da bu spor dalı diğerleri arasında 4. sıraya erişmiş durumda. Neredeyse her park ve her boş arsada Fransızlar petank oynuyor. Yıllardır Fransa'da yaşayan, bu sene milli takıma katılan Yusuf Baran, hayretle soruyor: "Nasıl oluyor da Türkiye'de kahvehaneler bu kadar çok insanla dolu; ama parklarda hiç petank oynayan yok. Ben çocukken Yozgat'ta böyle bir sürü oyun oynardı insanlar. Ama şimdi akşama kadar kahveden çıkmıyorlar!"

Bu oyunun temel mantığı yaklaşma ve vurmaya dayanıyor. Bu yönüyle geleneksel aşık oyunumuz ile benzeşen yanları var. Bir de çocukluğumuzda çoğumuzun oynadığı miskete benziyor. Ülkemizin birçok yöresinde taş, kil, kozalak gibi birçok değişik materyaller kullanılarak oynanan 'yaklaşma ve vurma' oyunları var.

SAHA DERDİNİZ YOK

Petank üç türlü oynanıyor: tekli, çiftli ve üçlü. Tekli ve çiftli oynanırken oyuncular 3'er top kullanıyor. Üçlüde her oyuncu ikişer top kullanıyor. Metal olan topların çapı 7 cm ile 8 cm arasında olmak zorunda. Oyuncular, kendi toplarını üzerlerindeki farklı çizgilerden tanıyor. Oyunda bir de tahtadan yapılmış misket (pallino, but, jack) var. Bunun çapı ise 3 ile 4 cm arasında değişiyor. Tamamen elle oynanan, hiçbir yardımcı materyal kullanılmayan oyunun temel amacı, kendi topunu miskete yaklaştırmak. Tabii bu amaçla sık sık rakibin miskete çok yakın olan topunu veya misketi de vurmak gerekiyor.

Petankın en önemli avantajı, hemen hemen her yerde oynanabilmesi: kumda, çakılda, toprakta, çimde. En ideal saha ise biraz sert olmakla birlikte çakıllı kumdan oluşan bir zemin. Eğlence amaçlı oynanırken bir saha çizgisi kullanılmamakla birlikte resmî müsabakalar 4x15 m ölçülerindeki sahada oynanıyor. Atışı yapan oyuncu ilk atıştan önce çizilen 50 cm'lik daire içinde kalarak atış yapıyor. Tüm oyuncular ellerindeki toplar bitene kadar aynı daireden atış yapıyor ve ellerindeki toplar bitince miskete en yakın taraf sayı kazanıyor. Sayı, rakibin en yakın topundan daha yakın kaç top varsa o kadar oluyor. Sonra oyun sahanın diğer başından başlayarak devam ediyor ve neticede 13 sayıya ulaşan, maçı alıyor.

Oyun, rakiplerin seviyesine bağlı olarak 15-20 dakikada da bitebiliyor, saatlerce de sürebiliyor. Bu sebeple yarışmalarda genellikle 2 saat sınırlaması getiriliyor ve bu sürede maç bitmemişse mevcut skor sonuç olarak kabul ediliyor.

Bu spor dalında da hakemler var; ama oyuna çok fazla müdahil değiller. Topların yerinde ve mesafe ölçümünde ihtilaf doğarsa devreye giriyorlar. Oyunda kart cezası yok; ancak centilmenliğe aykırı hareketler diskalifiye ile sonuçlanabiliyor. Maça geciken takım ceza alıyor; bu gecikme belli bir limiti geçerse takım mağlup ilan ediliyor.

TÜRKİYE KAZANAMADI; AMA HERKESİ ŞAŞIRTTI

Mutlu Türkmen, bu sene ilk milli takımı Ankara ve Bursalı sporculardan oluşturduklarını anlatıyor. Oyuncuların biri hariç tümü petankla yeni tanıştı. Fransa'da yaşayan Yusuf Baran ise tek tecrübeli oyuncu. Hatta Baran, mevcut milli takım hocalarına ve oyunculara bu spor hakkında seminer bile verdi. Milli oyuncular Dünya Şampiyonası'na katıldıktan sonra işe dört elle sarılmaya başladı. Mutlu Türkmen, önümüzdeki yıl artık ulusal şampiyonalarda başarılı olan, milli takım seçmelerinde ve kamplarında kendini ispatlayan oyuncuları takıma katmayı düşündüklerini belirtiyor. Bu arada Federasyon, Fransa'da yaşayan Türklerden de faydalanmayı düşünüyor. Zira orada çok iyi oyuncular var; onlar da yıllardır bir milli takım kurulmasını bekliyorlarmış.

Türkiye, petankta ilk kez geçen Ağustos ayı içerisinde İsviçre'nin Martigny kentinde yapılan Gençler Avrupa Şampiyonası'na katıldı. Federasyon, 2007 yılı Avrupa Bayanlar Petank Şampiyonası'na talip oldu. Sürpriz biçimde tüm delegelerin alkışlarıyla organizasyon Türkiye'ye verildi. Bazı ülke delegeleri 'Bir ay önce üye oldunuz, şampiyonaya katıldınız ve ilk yılınızda Avrupa Şampiyonası aldınız' diye hayretlerini dile getirdi. Türkiye ayrıca 20-24 Eylül 2006 tarihleri arasında Fransa'nın Grenoble kentinde yapılan 42. Erkekler ve 10. Bayanlar Dünya Petank Şampiyonası'nda hem erkek hem bayan takımlarıyla yarıştı. Bu kadar kısa zamanda milli takım oluşturulması ve uluslararası yarışmalara katılma başarısı gösterilmesi Avrupalıları bile şaşırttı. Milli takımlarımız, ilk turnuva deneyimine rağmen başarılı sonuçlar elde etti. Dünyanın dört bir yanından 59 ülkeden 400'ü aşkın sporcunun mücadele ettiği şampiyona, branşın iddialı ekipleri Fransa, Tayland ve Tunus'un çekişmesiyle geçti. Erkeklerde Fransa ilk sırayı elde ederken, bayan takımlarda ipi Tayland göğüsledi.

PETANK LİGİ'MİZ 2007'DE

Erkek Türk milli takımı, grubunda çekişmeli maçlar oynarken 12-10 önde götürdüğü Avusturya maçını 13-12, Norveç maçını 8-13, Slovakya maçını ise 6-13 kaybetmekten kurtulamadı. Milliler, güçlü ekiplerden Portekiz, Kanada ve Maurice'den ise ancak 1 sayı alabildi. Bayan Türk Milli Takımı ise Fas karşısında çekişmeli bir maç ortaya koymasına rağmen maçı 10-13 kaybetti. Diğer maçlarında da başarılı olamayan takımımız gruptan çıkmayı başaramadı. Erkekler atışta yarışan milli sporcumuz Yusuf Baran, 22 sayı toplarken 30. sırada yer aldı ve 29 ülkeyi geride bıraktı.

Dünya Şampiyonasında, antrenörlüğünü Adem Yakıncı ve Talip Arslan'ın yaptığı ülkemizi bayanlarda Hafize G. Çankaya, Alev Düzgün, Sibel Özkoşar ve Gizem Göktaş; erkeklerde ise Yusuf Baran, Akif Başer, Serkan Işıldak ve İbrahim Özkan temsil etti. Milli Takımı Adem Yakıncı ve Talip Arslan çalıştırıyor. Bu iki isim de bu sporla yeni tanıştı. Henüz yetişme safhasında olan oyuncular, Fransa'ya giderek kurs aldı. Milli Takım sporcuları, çeşitli üniversitelerin beden eğitimi bölümünde okuyan ve daha önce petanka yakın bir branş olan bocce ile uğraşmış kişilerden seçildi.

Milli Takımdan Serkan Işıldak, kendilerini milli sporcu olarak tanıtıp 'hava atamadıklarını' çünkü bu branşın Türkiye'de çok bilinmediğini söylüyor. Tekvando hocası olan Serkan Işıldak, "Petankı yediden yetmişe herkes yapabilir." diyor ve ilginç bir ayrıntıyla devam ediyor: "Hatta son Dünya Şampiyonası'na katılan Amerika takımının yaş ortalaması 60'tı." Bu sporun diz, bilek ve boyunlardaki kireçlenmelere iyi geldiğini de ekliyor Işıldak.

2007'den itibaren Türkiye'de Petank Ligi kurulması amaçlanıyor. 20 ilde petank oynanması hedefleniyor. Özellikle okullar bazında bir iki ilde pilot proje başlatıldı. "Spora ilgi inanılmaz" diyor Türkmen. Kurslara ve tanıtım seminerlerine özellikle beden eğitimi öğretmenleri yoğun ilgi gösteriyor. Kırıkkale ve Sakarya üniversitelerinde ders olarak verilmeye başlanırken, en kısa zamanda öğrenci yurtlarında petank etkinlikleri başlatılacak. Bu konuda Federasyon, Kredi Yurtlar Kurumu ile bir protokol oluşturdu. Türkmen, "Çok kısa zamanda hem sportif başarı anlamında hem de yaygınlaşma anlamında inanılmaz bir mesafe katedeceğiz. Birkaç seneye kadar herkes petankı bilecek." iddiasında. Şu anda Türkiye'de yarısı lisanslı 400 civarında oyuncu var. Bir sene sonra bu sayının en az 10 katına çıkması ümit ediliyor.

2007 BAYANLAR AVRUPA ŞAMPİYONASI ANKARA'DA

Mutlu Türkmen, federasyon olarak devletten çok az bütçe aldıklarını, bu sebeple sponsorluk anlaşmalarına yoğunlaşarak bütçesine yakın sponsorluk girdisi sağlayan bir iki federasyondan birisi haline geldiklerini belirtiyor. Petank sevdalıları bu anlamda Ankara Büyükşehir Belediyesi, Çankaya Belediyesi, Bursa Nilüfer Belediyesi, Antalya Muratpaşa ve Kemer Belediyesi gibi belediyelerden destek alıyor.

Türkiye'nin evsahipliğinde gelecek sene düzenlenecek Avrupa Bayanlar Petank Şampiyonası, 24-26 Ağustos tarihlerinde Ankara'da yapılacak. Federasyon, şampiyona için hem Büyükşehir Belediyesi hem de şampiyonanın yapılacağı sahanın bulunduğu Sarayköy Belediyesi'nden çok şey bekliyor. Yaklaşık 25 ülkeden 100'ü aşkın sporcu ve yaklaşık 250 kişilik bir grup misafir edilecek başkentte. Mutlu Türkmen, çok güzel bir organizasyon yapmaları halinde bir iki sene sonra dünya şampiyonasını alacaklarına inanıyor.

Federasyon ayrıca, 2008 Tek Bayanlar Bocce Şampiyonası'nı da almıştı. Bu organizasyon ise Antalya Kemer?de yapılacak. Bowling branşında da seneye üç önemli organizasyona imza atacak. İstanbul ve Ankara'da Açık Uluslararası Turnuvalar, Mersin'de de Akdeniz Kupası. Federasyon petank, bocce ve bowling gibi spor dallarının toplumlar ve devletler arası ilişkilere de büyük katkı sağlayacağına inanıyor. Ne dersiniz, Başbakan Tayyip Erdoğan, Fransız meslektaşı Dominique de Villepin ile bir iki el petank oynasa fena mı olur yani?

AKSİYON